Voor gemeente Amersfoort voerde Lotte Zaaijer een cultuurhistorisch onderzoek uit naar de wederopbouwboerderijen in Hoogland-West. Veel boerderijen verliezen hun oorspronkelijke functie met transformatie of sloop als gevolg. Doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de belangrijkste karakteristieken en de meest waardevolle wederopbouwboerderijen. Deze komen mogelijk in aanmerking voor de gemeentelijke monumentenlijst.
Grebbelinie
De geschiedenis van de wederopbouwboerderijen in Hoogland-West is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de Grebbelinie. De Grebbelinie fungeert al sinds de 18de eeuw als verdedigingswerk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de linie weer in gebruik genomen als onderdeel van het verdedingsplan tegen de Duitse bezetter. In mei 1940 zijn boerderijen en zelfs het Huis Coelhorst langs de Grebbelinie afgebroken om schootsveld te maken. De wederopbouw wordt na de capitulatie snel op gang gebracht. Al in juli 1940 werd Bureau Wederopbouw Boerderijen (BWB) opgericht.
Wederopbouwboerderijen langs de Grebbelinie
Kenmerken wederopbouwboerderijen
De wederopbouwboerderijen in Hoogland-West zijn gebouwd tussen 1940 en 1941. De architecten H.A. Pothoven, Van der Leck en het architectenbureau Feenstra en Broekhuizen namen ieder een cluster boerderijen voor hun rekening. Algemene kenmerken van deze vroege wederopbouwboerderijen zijn: de gevelsteen met klimmende leeuw en het jaartal 1940, er is een streekeigen boerderijtypologie toegepast en aan de andere kant is gewerkt met de modernste materialen en producten. Veelgebruikte bouwmaterialen zijn de Schokbeton stalvensters, de holle rode bakstenen verdiepingsvloeren (oa. Steno, Riwa), de gevels zijn opgetrokken uit rode baksteen, de afgewolfde kap is gedekt met rode pannen. Hygiëne en brandveiligheid waren belangrijke thema’s bij de bouw van de wederopbouwboerderijen.
Presentatie
De bevindingen zijn verwerkt in een rapportage. Naar aanleiding van het onderzoek gaf Lotte Zaaijer een presentatie bij het Platform Agrarisch Erfgoed bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (nov. 2014). Wederopbouwboerderijen Hoogland-West (pdf)
Opdrachtgever: gemeente Amersfoort
Product: cultuurhistorisch onderzoek
Periode: zomer 2014
