Deze bouwhistorische verkenning is gedaan in het kader van verbouwplannen ten behoeve van het verhuurklaar maken van het winkelhuis aan de Zijlstraat 94 te Haarlem (gemeentelijk monument). Doel van het onderzoek was om de monumentwaarden van het gebouw en bouwelementen te bepalen. De opdracht is uitgevoerd door Lotte Zaaijer en Marieke van den Dungen.

Bouwhistorie

Zijlstraat 94 is een winkelpand dat bestaat uit twee lagen en een kap. Onder het pand is een kelder met tongewelf die mogelijk uit de 16de eeuw komt. Waarschijnlijk is daar in de 17e of 18e eeuw het huidige pand op gebouwd. De kapconstructie bestaat uit kromstijlgebinten en daarop schaargebinten en nokgebint (Oud-Hollandsspant). 

beeld Zijlstraat2a

Tekening en foto’s bij bouwhistorische beschrijving van de kelder.

In 1904 is het pand, naar ontwerp van de Haarlemse architect J.H. Welsenaar, verbouwd tot een modern winkelpand met etalage en een winkelentree. Boven de winkel is een bovenwoning. De nieuwe voorgevel is uitgevoerd in een neo-renaissancestijl. Naast het vernieuwen van de voorgevel ontwierp Welsenaar ook een nieuw interieur voor de winkel. Daarbij maakt hij gebruik van een galerij en een dubbel hoge winkelpui met twee boven elkaar geplaatste vensterreeksen, zodat ook deze bovenliggende verdieping van daglicht werd voorzien. Tijdens latere bouwfasen is het pand flink aangepast om de winkelruimte te optimaliseren. Het ontwerp van Welsenaar is met name nog herkenbaar in de voorgevel.

beeld Zijlstraat

Foto en bouwtekening uit 1904 van Zijlstraat 94 (bron: Noord Hollands Archief)

Waardestelling

De bouwfases uit de 16de eeuw, de 17de- 19de eeuw en 1904 zijn van cruciaal belang voor de betekenis van het object. Ze hebben betekenis vanwege de ouderdom en de betekenis als winkelhuis uit de vroege 20ste eeuw. Bouwelementen uit deze periode kregen een hoge monumentwaarde.

Opdrachtgever: makelaar
Product: bouwhistorisch onderzoek
Periode: februari 2016

Voor een voormalige pastorie in Son en Breugel (gemeentelijk monument) voerde Lotte Zaaijer een bouwhistorische verkenning met documentatie uit. Zij deed dit in opdracht van een particulier die het pand ingrijpend wilde verbouwen. Het doel van het onderzoek is om de huidige staat van het gebouw goed vast te leggen, zodat historische onderdelen, die verplaatst of gesloopt worden, eventueel ook weer teruggebracht zouden kunnen worden in de toekomst.

Bouwhistorie

In 1801 bouwt pastoor Smarius de pastorie op dezelfde plaats waar eerder een pastorie stond. Het is een eenlaags pand met een zadeldak. Uit de bouwtijd zijn de plattegrond, gemetselde binnen- en buitenmuren, houten balklagen, houten vloerdelen en resten van een Hollands spant in de kap. In de keuken is een oorspronkelijke brede hangboezem met daaronder een halfronde schouw. Waarschijnlijk heeft pastoor Verhoeven, die zijn werkzaamheden nauwkeurig heeft vastgelegd in een dagboek, tussen 1844 en 1860 de schouw laten verkleinen tot de halfronde schouw. Ook liet hij op zolder een huiskapel maken.

160117_StGenovevastraat_p33_Pagina_33

Documentatie van de keuken en huiskapel. Foto’s van de schouw.

Eind 19de eeuw wordt een nieuwe pastorie naast de kerk gebouwd. De oude pastorie is enkele jaren verhuurd geweest, maar de staat van het pand was zo slecht dat het kerkbestuur ervan af wilde en het in 1887 te koop aanbood. In 1900 koopt kleermaker Peter van den Boogaard het pand. Om het pand weer bewoonbaar te maken is in deze periode o.a. de kapconstructie vervangen en is de keuken gemoderniseerd.

In 1938 wordt tussen de voormalige pastorie en de bakkerij uit 1930 een winkel gebouwd. Een doorgang verbindt de pastorie en winkel. In 1978 verhuist de bakkerij naar de overkant van de straat, waarop de bakkerij uit 1930, de winkel en de daarachter gelegen aanbouw worden gesloopt. De doorgangen naar de aanbouwen worden gedicht.

Documentatie

Onderdeel van het onderzoek is de documentatie van bijzondere interieurelementen die gesloopt zullen worden. Bijzondere interieurelementen uit de bouwtijd zijn de schouwen in de keuken en achterkamer. Uit latere bouwperioden zijn de huiskapel op de verdieping, de cementtegelvloer in de keuken en een vermoedelijk voormalige bedstede in de opkamer. Deze zijn zorgvuldig gedocumenteerd in de vorm van foto’s, tekeningen, verkennend kleurhistorisch onderzoek en een nauwkeurige beschrijving.

160402_St Genovevastraat_p47

Documentatie van de keuken en huiskapel. Foto’s van de huiskapel.

Opdrachtgever: particulier
Product: bouwhistorisch onderzoek, documentatie
Periode: oktober – december 2015

Lotte Zaaijer voerde een bouwhistorische verkenning met waardestelling en transformatiekader uit voor Villa Kanjel in Maastricht (rijksmonument), in opdracht van Hermon Erfgoed BV. Dit onderzoek maakt onderdeel uit van een haalbaarheidsonderzoek voor herbestemming.

Bouwhistorie

Villa Kanjel is in 1860 in opdracht van de bekende aardewerkfabrikant Petrus Regout gebouwd als grand hotel (Petite Suisse), in 1880 is het ingrijpend verbouwd tot woonhuis naar het ontwerp van de Akense architect Wilhelm Wickop. Vanaf 1940 wordt het pand gebruikt als kraamkliniek en tot 2013 fungeerde het pand als behandelcentrum van de GGD. Het grand hotel uit 1860 is deels te herkennen in de structuur van het woonhuis, het woonhuis uit 1880 is goed bewaard gebleven (zowel exterieur als interieur).

petite suisse-1

Grand Hotel & Restaurant La Petite Suisse, uit ‘Album dédie à mes enfants et mes amis’ 1868 (bron: RACL)

Bij de verbouwing van grand hotel naar woonhuis hebben grote wijzigingen plaatsgevonden. Het middelste bouwdeel behoort tot de bouwmassa van het grand hotel. Ter plaatse van de rechter aanbouw stond een torentje, waarvan nog funderingsresten onder de vloer zijn teruggevonden. De linker aanbouw is waarschijnlijk geheel nieuw gebouwd op funderingsresten van het grand hotel. Een belangrijke wijziging is dat de hoofdentree is verplaatst van de voorzijde naar de achterzijde. Vanuit de entreehal is uitzicht op de tuin met een grote vijverpartij in het midden. Het tuinontwerp, naar ontwerp J. Gindra, hoort bij het grand hotel uit 1860. Dit is op hoofdlijnen bewaard gebleven.

villa kanjel_bouwfases

Bouwfasering Villa Kanjel en reconstructie plattegrond Grand Hotel Petite Suisse (1860)

Transformatiekader

In het transformatiekader zijn knelpunten benoemd daar waar het toekomstig gebruik en de bouwhistorische waarden kunnen gaan wringen. Ook zijn aanknopingspunten gegeven voor extra buitenruimte, energiebesparende maatregelen en mogelijkheden voor extra daglichttoetreding.

Opdrachtgever: Hermon Erfgoed BV (www.hermonerfgoed.nl)
Product: bouwhistorisch onderzoek
Periode: juni – aug 2015
Foto: Hermon Erfgoed BV

Boerderij Snellenburg in Benschop (rijksmonument) heeft een bijzonder verleden waarmee het zich onderscheidt ten opzichte van andere boerderijen. Lotte Zaaijer deed een uitgebreid onderzoek naar de bouwhistorie van het pand en in opdracht van Hylkema Consultants werkt zij samen met architect Marieke van den Dungen aan een haalbaarheidsonderzoek voor herbestemming.

Bouwhistorisch onderzoek

In het kader van de post-hbo opleiding Bouwhistorie, Restauratie en Monumentenzorg deed Lotte Zaaijer een jaar lang onderzoek naar boerderij Snellenburg. Rond 1700 is dit pand als landhuis gebouwd door de rijke bankiersfamilie De Milan Visconti, eind 19de eeuw werd het landhuis geveild en rigoureus verbouwd tot boerderij. Tijdens het bouwhistorisch onderzoek stond de vraag centraal: wat is er nog van het landhuis terug te vinden in de boerderij? Dat was verrassend veel! Italiaanse marmeren tegels op de deel, lambriseringen, rijk geprofileerde deuren, kozijnen, binnenluiken, etc. Het verleden als landhuis is beter afleesbaar in de boerderij dan in eerste instantie lijkt.

Snellenburg-09

Achtergevel Huis Snellenburg, 1830. Bron: fam. Verweij

Haalbaarheidsonderzoek

Het pand staat al enige tijd te koop, maar door de slechte bouwtechnische staat is het lastig om een particulier te vinden die het pand wil kopen. Er wordt daarom onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor herbestemming. Het bouwhistorische en bouwtechnische onderzoek waren reeds uitgevoerd. Dit onderzoek richt zich op de planologische kaders, de marktverkenning en het ontwikkelen van functionele en ruimtelijke concepten die financieel haalbaar zijn.

Storytelling

De boerderij lijkt op het eerste gezicht een gewone boerderij, maar het verhaal maakt de boerderij onderscheidend. Om dit verhaal meer bekendheid te geven en nieuwe gebruikers bij het pand te betrekken bazuinen we het verhaal graag rond. Tijdens Open Huizen Dag 2015 gaven we de hele dag rondleidingen, we maakten van het verhaal een tentoonstelling in het huis en naar aanleiding van een interview verscheen een artikel in de Telegraaf Utrecht (feb. 2015). In september 2015 gaf Lotte Zaaijer op het Bouwhistorisch Platform een presentatie over het bouwhistorisch onderzoek (bij Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort). Boerderij Snellenburg (pdf)

presentatie_snellenburg_bouwhistorie_01

Bouwfasering in boerderij Snellenburg

Opdrachtgever bouwhistorisch onderzoek: Hogeschool Utrecht
Opdrachtgever haalbaarheidsonderzoek: Hylkema Consultants
Periode: juni 2014 – aug 2015
Foto: Schep Makelaardij